U Miensku ŭ siadzibie BNF prezentavali čarhovuju knihu Siarhieja Navumčyka «Dzievianosta čaćviorty», jakaja vyjšła ŭ biblijatečnaj seryi Radyjo Svaboda. U zali sabrałasia kala 100 čałaviek. Aŭtar kamunikavaŭ z čytačami praź internet-suviaź.
Na staronkach novaj knihi na padstavie dakumentaŭ Siarhiej Navumčyk adnaŭlaje chroniku padziej, źviazanych z vybarami pieršaha i dasiul adzinaha prezydenta Respubliki Biełaruś.
«Kali vyjšła papiaredniaja kniha, ja vam praz skajp kazaŭ: spadziajusia, što da času vychadu nastupnaj viarnusia ŭ Biełaruś. Vidać, zanadta chutka napisaŭ novuju knihu, nie paśpieŭ viarnucca. Nastupnuju abiacaju prezentavać na radzimie», — skazaŭ Siarhiej Navumčyk.
Žurnalist i palityk apavioŭ, što kaliści daŭ abiacańnie Vasilu Bykavu napisać histryju biełaruskaha nacyjanalnaha adradžeńnia, nad čym pracuje ŭžo nia pieršy hod:
«U pieršaj knizie z cyklu pra apošniuju chvalu nacyjanalnaha Adradžeńnia, jakaja nazyvajecca «Dzievianosta pieršy», ja chacieŭ pakazać, što niezaležnaść nie zvaliłasia biełarusam na hałavu, a stała vynikam vialikaj pracy mnohich ludziej.
U ciapierašniaj knizie ja imknuŭsia razburyć stereatyp, jaki ŭžo dva dziasiatki hadoŭ panuje ŭ palityzavanaj častki hramadztva. Jon palahaje ŭ tym, što na vybarach 1994 hodu Łukašenka pieramoh Kiebiča, što narodny pratest atrymaŭ pieramohu nad karumpavanym režymam.
Ja praanalizavaŭ pieradvybarčyja prahramy Kiebiča i Łukašenki i zrazumieŭ, što jany identyčyja — abodva chacieli dałučyć Biełaruś da Rasiei. Zrešty, sam Kiebič piša ŭ memuarach, što jany z Łukašenkam rabili adnu i tuju spravu. Tamu vybary 1994 hodu — heta była antynacyjanalnaja kontrarevalucyja. Čamu apazycyi nie ŭdałosia zrabić toje, što zrabili ŭ inšych krainach? Nie chapiła času. Litaralna 5-7 hadoŭ. U adroźnieńnie ad inšych narodaŭ, u nas nie było naležnaha ŭzroŭniu nacyjanalnaj śviadomaści. Nam daviałosia dakazvać, što treba biełaruskaja mova, što treba biełaruskaja nacyja. Ja prosta nia viedaju, što tady jašče treba było zrabić bolš. Nie abialajučy ni ŭ jakim razie režym, ja mahu skazać, što ŭsio ž taki my majem niezaležnaść. Tamu nijakaha pakajańnia ad mianie nia budzie, my zrabili ŭsio pa maksymumie, zrabili ŭsio, što mahli».
Piśmieńnik Uładzimier Arłoŭ vysoka acaniŭ knihu «Dziavianosta čaćvierty» i skazaŭ, što ź nieciarpieńniem čakaje praciahu — knihi pra 95 i 96 hady.
Paśla taho, jak Siarhiej Navumčyk napisaŭ svaje «7 hadoŭ adradžeńnia» i «Dzievianosta pieršy», uźnikła spadziavańnie, što ŭ našaj najnoŭšaj historyi źjavicca svoj letapisiec. Kniha «Dzievianosta čaćvierty» heta paćvierdziła. Z kožnaj novaj knihaj piaro Siarhieja robicca ŭsio bolš upeŭnienym. Jon nia tolki letapisiec, ale i analityk, i palitolah, i publicyst, i eseist. Dziakuj Siarhieju, što jon, raźvitvajučysia z radzimaj, pakłaŭ u valizku archiŭ tych padziejaŭ, jaki zaraz dazvalaje jamu pisać takija knihi. Siarhiej Navumčyk vychodzić za miežy analizu tolki vybaraŭ, jon piša pra asobaŭ. Siarhiej maluje kalarytnyja partrety šerahovych persanažaŭ svaich knih. Jak čałaviek z histaryčnaj adukacyjaj, mahu skazać, što praca historyka, jaki šukaje iścinu, maje sakralnaje značeńnie. Tamu čakajem nastupnych knih Siarhieja Navumčyka — pra dzievianosta piaty i dzievianosta šosty hady».
Dyrektar biełaruskaj słužby «Radyjo Svaboda» Alaksandar Łukašuktaksamy byŭ na suviazi praz skajp. Jon skazaŭ pra vyklučnuju značnaść pracaŭ Siarhieja Navumčyka dla daśledčykaŭ najnoŭšaj historyi Biełarusi i paraŭnaŭ jaho knihi z ehipieckimi ziarniatkami, jakija, pralažaŭšy doŭhi čas u ziamli, dali ŭradžaj:
«Kaliści ŭ Ehipcie znajšli žmieniu ziarniat, jakija, pralažaŭšy ŭ ziamli tysiačahodździ, dali dobry ŭradžaj. Pra heta paśla napisaŭ sanet Maksim Bahdanovič. Nia viedaju, ci budzie sanet pra tvorčaść Siarhieja Navumčyka, ale luboje daśledavańnie biełaruskaj viasny 90-ch budzie źviartacca da knih Siarhieja Navumčyka, kab nia być biaspłodnym».
Były vice-prezydent Akademii navuk Radzim Harecki ličyć, što napisać knihu pra pieršyja vybary było vielmi važna, bo heta byŭ čas eŭfaryi nacyjanalna śviadomych biełarusaŭ:
«Toj čas byŭ nadzvyčajny. Čas vybaru persanalnaha — kudy ty idzieš i z kim, i čas vybaraŭ prezydenta. U 94-m byli sapraŭdnyja vybary. U nas, nacyjanalna śviadomych, toj čas byŭ časam ejfaryi. My spaziavalisia, što ŭsio budzie dobra i nie mahli pavieryć, što zdarycca toje, što zdaryłasia».
Publicyst i žurnalist Siarhiej Dubaviec adznačyŭ, što «Dziavianosta čaćvierty» moža stać začepkaj, jakaja natchnić biełarusaŭ zadumacca pra toje, chto jany i ŭ jakoj krainie žyvuć:
«Siarhiej Navumčyk napisaŭ vielmi cikavuju knihu, jakaja, dziakujučy stylu i pačućciu humaru aŭtara, čytajecca na adnym dychańni. Ale hałoŭnaje, što tam nia schłušany anivodny fakt. Časta byvaje prykra, kali čytaješ chłuśniu pra toje, čamu sam byŭ śviedkam. U knihach Navumčyka takoha niama. Jasna, što jość sub'ktyvizm. Ale sprava interpretacyi stračvaje svajo značeńnie pierad tym faktam, što heta adzinaja kniha pra pieršyja prezydenckija vybary ŭ Biełarusi. U vikipedyi artykuły pra vybary 94-ha hodu zajmajuć adzin prakrut. Što moža daviedacca pra vybary toj, chto naradziŭsia pry Łukašenku? Z savieckich časoŭ viarnułasia zaviadzionka žyć adnym dniom. Što było raniej, nie cikava. Kali čałaviek žyvie adnym dniom, to jon nia viedaje, chto jon i dzie jon žyvie. Prosta nikoli jamu nie traplałasia začepki zadumacca, chto jon i adkul. Mnie b chaciełasia, kab hetaja kniha stała takoj začepkaj i kab jana razyšłasia vializnym nakładam pa Biełarusi, źmianiajučy ludziej».
Hledačy mieli mahčymaść pahutaryć ź Siarhiejem Navumčykam i zadać pytańni, jakija nia tyčacca niepasredna knihi. Naprykład, prahučali pytańni pra budučyniu Ŭkrainy, pra Majdan u Biełarusi, pra staŭleńnie aŭtara da niekatorych publicystaŭ.
Palitolah Alaksandr Kłaskoŭski adznačyŭ, što kniha Navumčyka subjektyŭnaja, bo aŭtar prychilnik peŭnaj palityčnaj siły. Ale ludzi, pra jakich havorycca ŭ knizie, stali hierojami, bo zrabili maksymum z taho, što było mahčyma:
«Partyjnaść aŭtara bačna adrazu. Kniha vielmi subjektyŭnaja. Ja dumaju, što i Siarhiej razhladaje svaju knihu nie jak katechizis, a jak platformu dla dyskusii. Jon skarystaŭ plast infarmacyi, biezdakorna apracavaŭ».
Na prezentacyju knihi pryjšli deputaty 12-ha sklikańnia Lavon Dziejka, Ivan Hierasiuk, Siarhiej Antončyk, Piatro Sadoŭski i Lavon Barščeŭski.
Były deputat Viarchoŭnaha Savieta Siarhiej Antončyk:
«Heta chronika palityčnaha žyćcia, jakoje było na Biełarusi. A knihi Siarhieja — heta krynicy praŭdy. U knihach jon napisaŭ pra toje, što abjektyŭna biełaruskaje hramadztva nie było hatovym da taho, kab być niezaležnym. Heta chroniki praŭdy, i toj, chto choča zrazumieć, što było, pavinien čytać Navumčyka».
